KPT për situatën në burgjet e RMV-së: Mungesë higjiene, mjekësh dhe keqtrajtim fizik, mbipopullimi të mos trajtohet me amnisti
Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës në raportin e fundit vëren mungesën e zbatimit të disa rekomandimeve në fushën e reformës së burgjeve dhe, në veçanti, në lidhje me situatën në Burgun e Idrizovës. KPT u bën thirrje autoriteteve të Maqedonisë së Veriut që t’i zbatojnë këto rekomandime dhe të shmangin nevojën që Komiteti të […]
Komiteti Evropian për Parandalimin e Torturës në raportin e fundit vëren mungesën e zbatimit të disa rekomandimeve në fushën e reformës së burgjeve dhe, në veçanti, në lidhje me situatën në Burgun e Idrizovës. KPT u bën thirrje autoriteteve të Maqedonisë së Veriut që t’i zbatojnë këto rekomandime dhe të shmangin nevojën që Komiteti të lëshojë deklaratë publike. Raporti thekson nevojën e një vlerësimi për përdorimin e forcës ndaj të burgosurve. Komiteti vëren se fenomeni i mbipopullimit të burgjeve mund të trajtohet efektivisht nga një politikë e modulimit të numrit të personave të dërguar në burg dhe jo nëpërmjet një amnistie tjetër. Gjithashtu përmenden kushtet e këqija higjienike për të burgosurat femra dhe të miturit në paraburgim, raporton Portalb.mk.
Institucionet nën përgjegjësinë e Ministrisë së Brendshme
Raporti vë në dukje se shumë persona ngritën pretendime për keqtrajtim nga policia. Pretendimet konsistonin në goditje me shuplaka, grushta dhe shkelma, si dhe goditje me shkopinj dhe kondakë armësh, të shkaktuara ndaj personave gjatë arrestimit ose në momentin e marrjes në pyetje në zyrën e inspektorit.
“Sipas këndvështrimit të KPT-së, nuk ka pasur ndonjë përmirësim të konsiderueshëm në gjetjet e saj që nga vizitat e vitit 2019 dhe 2020 dhe janë bërë rekomandime për miratimin e një strategjie koherente për trajtimin efektiv të këtij fenomeni, si trajnimi i oficerëve të policisë për teknikat e kontrollit manual, shpërndarja periodike, mesazhe për zero tolerancë ndaj sjelljes së pahijshme nga drejtuesit e policisë dhe përmirësimin e kontrollit mjekësor të të paraburgosurve të sapo pranuar në burg”, thuhet në raport.
Aktualisht ka nevojë si për një vlerësim vërtet të pavarur të raporteve për përdorimin e forcës të hartuara nga policia, ashtu edhe për aplikimin e masave/teknikave më rigoroze hetimore.
“Autoritetet e Maqedonisë së Veriut duhet të miratojnë një metodologji për kryerjen e hetimeve për raste të tilla në përputhje me elementet e parashikuara në raport. Sistemi i mbrojtjes ligjore për personat e privuar nga liria nga policia kërkon përmirësim të mëtejshëm, veçanërisht për sa i përket aksesit te një avokat dhe aksesit më të pavarur dhe konfidencial ndaj një mjeku në paraburgim policor, me qëllim që të sigurohet respektimi i plotë i procedurave standarde të funksionimit. Raporti bën thirrje gjithashtu për përmirësimin e qelive të paraburgimit policor, veçanërisht jashtë Shkupit, dhe për sigurimin sistematik të ushqimit dhe ujit për personat e mbajtur në paraburgim policor”, thotë raporti.
Institucionet nën përgjegjësinë e Ministrisë së Drejtësisë
Në fillim, Komiteti vëren se fenomeni i mbipopullimit të burgjeve mund të trajtohet efektivisht nga një politikë e modulimit të numrit të personave të dërguar në burg dhe jo nëpërmjet një amnistie tjetër.
“Komiteti shpreh gjithashtu pikëpamjen e tij se zbatimi i fazës së dytë të programit të rindërtimit të Burgut të Idrizovës, i financuar kryesisht nga një hua e Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës (CEB), është kyç për reformën strategjike të të gjithë sistemit të burgjeve për të cilin KPT prej kohësh avokon”, thuhet në raport.
Raporti kritikon gjithashtu praktikën e izolimit/ndarjes së zgjatur dhe të pacaktuar të të burgosurve që thyejnë rregullat, veçanërisht në Burgun e Idrizovës, ku personat ishin vendosur në qeli në kushte të mjerueshme, u siguronin ushqim në mënyrë të parregullt dhe nuk iu ofruan qasje për ushtrime në natyrë.
“Autoritetet e Maqedonisë së Veriut duhet t’i japin fund kësaj praktike. Situata e dhunës ndërmjet të burgosurve është përmirësuar në Burgun e Shkupit, por mbetet problem serioz në Burgun e Idrizovës, ku delegacioni ka regjistruar një numër të madh të incidenteve, të mbështetura me dokumentacion mjekësor, veçanërisht në pjesën e ashtuquajtur “Ambulanta”. Shkaqet kryesore të këtij fenomeni mbeten të lidhura me mbipopullimin, mungesën kronike të personelit, mungesën e një sistemi të shpërndarjes së qelive dhe korrupsionin e stafit. Duhet të hartohet dhe zbatohet një strategji për të çrrënjosur këtë fenomen dhe për të siguruar mbikëqyrje më të mirë nga personeli, duke përfshirë edhe mbikëqyrjen me video”, thonë nga KPT.
Kushtet materiale të paraburgimit janë përmirësuar pak dhe se përpjekjet për të ruajtur një nivel të caktuar minimal të higjienës dhe gjendjes së riparimit janë të dukshme, veçanërisht në Shkup, Shtip dhe Burgjet e Prilepit. Në Burgun e Idrizovës, përkundër rinovimit të fundit të seksionit të grave, pjesa tjetër e institucionit, shfaqi mangësi të vazhdueshme, siç janë objektet sanitare të rrënuara, muret e ndotura të rrënuara, ndriçimi jofunksional, infektimi nga parazitët, mungesa e shtretërve dhe dyshekë të ndotur. Raporti kritikon gjithashtu kushtet e këqija higjienike për të burgosurat femra dhe të miturit në paraburgim.
“Për sa i përket regjimit të ofruar në institucionet e vizituara, raporti vë në dukje se, megjithë përpjekjet e bëra për të zhvilluar plane të veçanta trajtimi për kategori të ndryshme të burgosurish, të burgosurve të dënuar ende rrallë u jepeshin aktivitete të qëllimshme. Të burgosurit e paraburgosur në burgun e Shkupit gjithashtu lënguan në qelitë e tyre për më shumë se 23 orë në ditë dhe gjendja e të miturve dhe femrave në paraburgim mbeti shqetësuese në dritën e efekteve të dëmshme të kufizimeve të tilla”, thuhet në raportin e Komitetit.
Përpjekjet për rekrutimin e 70 zyrtarëve të rinj të burgjeve dhe për hapjen e qendrës së re të trajnimit janë marrë parasysh siç duhet, por sipas pikëpamjes së KPT-së, mbetet thelbësore të sigurohet që drejtuesit e lartë të burgjeve (gjegjësisht dejtorët dhe zëvendësit e tyre) të emërohen në mënyrë transparente, në mënyrë të bazuar në merita dhe të depolitizuar. Lufta kundër korrupsionit të personelit mbetet një sfidë tjetër e rëndësishme ku është bërë vetëm progres modest dhe masat e lavdërueshme të marra (si Projekti i Inteligjencës së Burgjeve) ende nuk kanë dhënë rezultate.
“Për sa i përket ofrimit të kujdesit shëndetësor për të burgosurit, raporti thekson se Ministria e Shëndetësisë duket se e ka marrë këtë detyrë me ngurrim dhe se, për fat të keq, nuk ka pasur rekrutim të personelit shëndetësor në Burgjet e Idrizovës dhe të Shkupit. Në raport theksohen problemet me qasjen e të burgosurve tek mjeku në Burgun e Idrizovës, ekzaminimi joadekuat mjekësor, vështirësitë në lidhjen me spitalet komunitare dhe menaxhimi i dobët i të burgosurve me çrregullime të përdorimit të substancave. Më tej, duhet të forcohen masat mbrojtëse ligjore në zbatimin e procedurave disiplinore dhe të vendoset mbikëqyrja e përmirësuar mbi përdorimin e mjeteve të shtrëngimit, duke përfshirë trajnimin më të mirë të stafit. Ekziston gjithashtu nevoja për të zgjeruar të drejtat e të burgosurve për vizitë”, thuhet në raport.
Në Qendrën Edukative Korrektuese (QEK) në Tetovë, KPT-ja konstatoi se shkelësit e mitur ishin të akomoduar në kushte të kënaqshme dhe ofroi një regjim të qëllimshëm të aktiviteteve që synonin riintegrimin e tyre në komunitet nga një grup profesionistësh të përkushtuar. Megjithatë, raporti është kritik për disa aspekte të rënda të kushteve materiale dhe për faktin se aktivitetet arsimore të detyrueshme janë pezulluar për shkak të mungesës së financimit dhe në pritje të miratimit të legjislacionit. KPT-ja thekson gjithashtu domosdoshmërinë e rishikimit të dozave dhe llojeve të ilaçeve psikotrope të përshkruara për shkelësit e mitur, pasi ato dukeshin krejtësisht të papërshtatshme.
Kujtojmë se Maqedonia e Veriut për këtë temë u kritikua nga Komisioni Evropian edhe gjatë raportit të procesit të skriningut. Aty u tha se Maqedonia e Veriut çalon shumë në aspektin e respektimit të së drejtave themelore të njeriut.
“Vendi ka një rekord negativ të rekomandimeve të jashtëzakonshme dhe të përsëritura të Komitetit Evropian për Parandalimin e Torturës të Këshillit të Evropës. Komiteti i ka vlerësuar si çnjerëzore kushtet e paraburgimit në pjesë të Idrizovës”, thuhej në raportin e skriningut.
Mangësitë kryesore të sistemit të burgjeve u tha në raportin e skriningut mbeten: cilësia e dobët e kujdesit shëndetësor, dhuna ndërmjet të burgosurve, kushtet e mjerueshme materiale, mungesa e aktiviteteve të qëllimshme dhe korrupsioni endemik.
