Nuk është e vërtetë që presidenti ukrainas Leonid Kuçma (1994-2005) u menaxhua ekskluzivisht nga Rusia

Postimet në rrjetet sociale po dalin me pretendime për afërsinë e supozuar të presidentit ukrainas Leonid Kuçma (1994-2005) me Rusinë. Megjithëse ai u përpoq të ruante marrëdhënie normale me Rusinë, megjithatë, politika e tij e jashtme ishte larg nga të qenit e orientuar drejt Rusisë. Sidomos pasi vendi shprehu zyrtarisht dëshirën e tij për t’u anëtarësuar në NATO gjatë udhëheqjes të tij. Kjo i minon edhe pretendimet e tjera, me të cilat duhet të imponohet një opinion sipas të cilit atëherë Ukraina ishte tërësisht pro-ruse, vetëm se Perëndimi, ja, i prishi ndërkohë marrëdhëniet. I njëjti pretendim që propaganda e Kremlinit e shtyn prej vitesh, shkruan Vërtetmatësi.

Shkruan: Vangel Bashevski-Barmi

Në postimet e mëposhtme në Facebook: nga 12.4.2024, 1.3.2022, 27.2.2022 dhe 1.2.2022 i njëjti narrativë qarkullën, dhe ajo është se ish-presidenti i Ukrainës, Leonid Kuçma, gjoja ishte i afërt me Rusinë, pra fakti që ai e furnizoi Maqedoninë me armë gjatë konfliktit të vitit 2001 disa e perceptojnë atë si një lëvizje të një politikani pro-rus, gjë që nuk është plotësisht e vërtetë. Në vitin 2003 Kuçma gati filloi një luftë kundër Rusisë për shkak të uzurpimit të ishullit Tuzla pranë Krimesë dhe botoi librin “Ukraina nuk është Rusi”, titulli i të cilit thotë shumë. Kuçma tani është fort në favor të mbrojtjes së Ukrainës kundër agresionit.

Me dashje ose nga padituria, këto raporte zbardhin faktet kryesore të biografisë së Kuçmas, si p.sh., se ai endej midis Lindjes dhe Perëndimit, e cila u quajt politikë shumë vektoriale.

Kuçma madje do ta kishte përfshirë Ukrainën në NATO. Kryesuar nga paraardhësi i tij Leonid Kravçuk, më 8 shkurt 1994 ajo hyri në programin e Partneritetit për Paqe të NATO-s, i cili konsiderohet kryesisht një hap i parë drejt anëtarësimit të ardhshëm në Aleancë. Kuçma, nga ana tjetër, shkoi një hap më tej, kështu që në samitin e NATO-s në Madrid më 9 korrik 1997 Ukraina nënshkroi një marrëveshje për bashkëpunim të zgjeruar me NATO-n dhe mori pjesë në stërvitjet e saj ushtarake.

Edhe Rusia hyri në Partneritet, sepse në atë kohë kishte marrëdhënie të mira me NATO-n, por ato u përkeqësuan në vitin 1999 dhe veçanërisht pasi Vladimir Putin mori presidencën e Rusisë pas Boris Jelsinit. Dhe nga këndvështrimi i Putinit, afërsia e Kuçmës me NATO-n nuk ishte sigurisht një politikë pro-ruse.

UKRAINA NË NATO – NJË DËSHIRË E SHPREHUR NË 2002

Më 23.5.2002 Këshilli i Sigurimit i Ukrainës miratoi një strategji për anëtarësimin në NATO, e cila hyri në fuqi me dekretin e Kuçmës nr. 627 të 8 korrikut 2002, kështu që vendi shprehu zyrtarisht dëshirën për të. Në vitin 2003 ajo dërgoi rreth 1700 trupa te amerikanët në Irak (kontingjenti i tretë më i madh pas atyre të Shteteve të Bashkuara dhe Britanisë së Madhe), megjithëse në vitin 2000 i shiti pajisje ushtarake Sadam Huseinit.

Një diversitet i tillë në politikën e jashtme të Ukrainës në atë kohë, pra bashkëpunimi me të gjithë, ishte edhe arsyeja pse vendi bleu armë nga Ukraina. Pra, nuk bëhet fjalë që “Ukraina  na ndihmoi në 2001”, por pajisjet ushtarake nga Ukraina gjatë asaj periudhe janë paguar në baza komerciale. Për këtë për Focus ka folur edhe shefi i atëhershëm i delegacionit për prokurimin e pajisjeve ushtarake, Marjan Gjorçev. Ka dy arsye pse kemi blerë pajisje nga Ukraina dhe jo nga një vend tjetër. E para, për të cilën flet Gjorçevi, i referohet faktit se ne kishim tashmë marrëdhënie ekonomike me Ukrainën, sepse shumë prej lëndëve të para për Zhelezarën importoheshin prej andej.

Arsyeja e dytë është fakti se në atë kohë Ukraina kishte shumë pajisje dhe armë të tepërta të mbetura nga koha e Bashkimit Sovjetik, të cilat në fund të viteve ’90 dhe në fillim të viteve 2000 ishin ende moderne. Armët e tilla të tepërta, përveç që ishin të papërdorura deri në formimin e Forcave të Armatosura të Ukrainës, ishin edhe me çmime më të favorshme, sepse në atë periudhë pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, armët e tepërta u shfaqën si në Perëndim ashtu edhe në Lindje. Nga ana tjetër, kur është fjala për blerjen e mundshme të armëve nga Rusia, Gjorçevi thotë se ne atëherë (ashtu si sot) ne nuk kishim marrëdhënie të zhvilluara ekonomike dhe se përfaqësuesi ekonomik i Rusisë në atë kohë (si edhe sot) ishin kompani serbe, të cilat kishin edhe trajtim preferencial.

Në tetor 2003 ndodhi incidenti në ishullin Tuzla, të cilin Rusia po e uzurpon për ndërtimin e një dige. Forcat ukrainase u vunë në gatishmëri dhe kapën anijen ruse “Truzhenik” dhe Kuçma vizitoi ishullin dhe urdhëroi ushtarët ukrainas të qëllonin nëse ishte e nevojshme. Rusia hoqi dorë nga plani, i cili në atë kohë përfaqësonte një fitore të vogël për Ukrainën.

Megjithatë, Kuçma kishte edhe momente pro-ruse. Sipas disave, ai nuk votoi për Deklaratën e Pavarësisë së Ukrainës në 1991 dhe motoja e zgjedhjeve në 1994 ishte: “Ukraina dhe Rusia: më pak mure, më shumë ura”. Ai bëri marrëveshje me Rusinë dhe i dha me qira baza në Krime, madje ushtritë e të dy vendeve zhvilluan stërvitje të përbashkëta ushtarake. Dhe ishte me ndihmën e Kuçmës që pro-rusi Viktor Janukoviç u bë kryeministër dhe më pas president.

GJUHA RUSE AS SHTETËRORE AS ZYRTARE

Kuçma u akuzua për favorizimin e gjuhës ruse, një temë e ndjeshme për shkak të asimilimit të ukrainasve nën Perandorinë Ruse dhe BRSS-në. Por ishte thjesht loja e Kuçmës – ai u bëri premtime të ndryshme audiencave të ndryshme dhe atij rusishtfolës ai premtoi se gjuha ruse do të bëhej zyrtare, e cila kuptohej si shtetërore, në nivel shtetëror. Por Kuçma, në fakt, kishte menduar për diçka tjetër, por as nuk e përmbushi dhe në fund deklaroi se gjuha ruse nuk duhet të jetë zyrtare dhe se nuk do të jetë gjuhë shtetërore.

Kuçma, mbi të gjitha, kujdesej për interesat e veta dhe i bënte ballë Lindjes dhe Perëndimit vetëm për të qëndruar në pushtet. Ai u akuzua për korrupsion dhe arbitraritet, madje edhe për vrasje të opozitarëve, gjë që çoi në protestat “Ukraina pa Kuçman” (12/15/2000 – 3/9/2001).

Në disa nga postimet që po rishikojmë thuhet se Kuçma ka fituar më së shumti vota në Krime dhe Donbas, të cilat cilësohen si proruse, ndaj dhe konstatohet se Kuçma ka qenë ashtu. Por ai pati sukses atje vetëm në zgjedhjet e vitit 1994 dhe në vitin 1999 suksesin më të madh e pati në Ukrainën Perëndimore, e cila është shumë më e orientuar drejt Bashkimit Evropian.

UKRAINA LINDORE NUK ËSHTË PRO-RUSE

Dhe rajonet e Donetskut dhe Luhanskut (d.m.th. Donbass) nuk janë saktësisht pro-ruse. Në vitin 1991, në secilën prej tyre rreth 83 për qind votuan për një Ukrainë të pavarur. Rusët në secilën prej tyre janë vetëm rreth 39 për qind dhe, megjithëse ukrainasit atje janë rusishtfolës, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se ata janë pro-rus. DPR dhe LPR mbuluan vetëm rreth 30 përqind të secilës prej atyre zonave, të cilat ndryshuan vetëm me pushtimin e vitit 2022. Edhe Krimea nuk është jashtëzakonisht pro-ruse dhe në vitin 1991, 54.19 për qind votuan për një Ukrainë të pavarur atje.

Disa nga këto raporte theksojnë gjithashtu se Kuçma ishte anëtar i Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik (CPSU), duke sugjeruar se Kuçma ishte i afërt m Moskën, por kjo në vetvete nuk dëshmon asgjë. Dhe rivali i Kuçmës dhe presidenti i parë i Ukrainës së pavarur, Kravçuk, dikur ishte anëtar i CPSU. Nuk kishte parti të tjera në BRSS.

Në disa nga shkrimet e rishikuara nga kolegët, ekziston edhe pretendimi se komunisti prorus Kuçma kundërshtoi nacionalistët ukrainas. Por nga ana tjetër, ai ishte një kandidat i pavarur presidencial, jo nga CPSU, e cila nuk ekzistonte më dhe  kundërshtar i tij në vitin 1999 ai ishte Petro Simonenko nga Partia Komuniste e Ukrainës, i cili është me origjinë nga Donetsku.

Me gjithë argumentet e paraqitura këtu, nuk mund të thuhet se ish-presidenti i Ukrainës, Leonid Kuçma, ishte tërësisht pro-rus, prandaj ne i gjykojmë postime të tilla, të cilat janë objekt shqyrtimi këtu, si pjesërisht të pavërteta.