RMV, partitë zotohen për anëtarësim në BE dhe Kod të ri Penal ose ndryshimin e tij

• Ndryshimet kushtetuese në vitin 2024.
• Mbi 2% e PBV-së nga buxheti i mbrojtjes sipas vendimit të NATO-s.
• Përafrimi i pikëpamjeve mbi sigurinë dhe politikën e jashtme në përputhje me Bashkimin Evropian.
• Demokracia konsensuale në vendimmarrje për çështje të rëndësishme
• President konsensual i shtetit i zgjidhur në Kuvend me 2/3 e votave dhe me votim sipas Badinterit.

Nga ana tjetër, dokument i Institutit për Demokraci Societas Civilis, “Krahasimi i programeve zgjedhore të partive politike në fushën e masave kundër korrupsionit”, tregon se lidhur me burimet e organeve parandaluese kundër korrupsionit, programet e partive të analizuara dhe të koalicionit janë përgjithësisht në të njëjtën linjë dhe nuk kanë qëndrime të kundërta për masat për të mbështetur autoritetet parandaluese për luftën kundër korrupsionit. Në programet zgjedhore të LSDM-së, VMRO-DPMNE-së dhe koalicionit “Vlen” janë propozuar masa për sigurimin e resurseve adekuate materiale dhe njerëzore, të nevojshme për funksionimin normal të institucioneve.

Lëvizja ZNAM dhe Koalicioni i Frontit Evropian të udhëhequr nga partia politike BDI nuk kanë paraparë asnjë masë në këtë sferë.

Koalicioni “Vlen” premton:

• Forcimin e kompetencave ligjore të organeve përgjegjëse për zbatimin e Strategjisë për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesave, veçanërisht të KShPK-së, Po Financiare dhe EShR-së.
• Krijimin e një rrjeti koordinues për luftën kundër mashtrimit me qëllim parandalimin dhe raportimin e parregullsive që ndikojnë në menaxhimin e fondeve të BE-së
• Krijimin e një Komisioni për Standardet në Jetën Publike që do të promovojë vetëmohimin, integritetin, objektivitetin, përgjegjshmërinë, transparencën, ndershmërinë dhe udhëheqjen. Komisioni, një organ i pavarur që i përgjigjet Parlamentit, do të shërbente si një organ këshillues për presidentin dhe autoritetet shtetërore përgjegjëse për sundimin e ligjit.

• 

Burimet e gjykatave dhe prokurorive publike

Nevoja për sigurimin e burimeve për gjykatat dhe prokuroritë publike njihet në disa programe partiake. Para së gjithash, ajo për të cilën janë dakord shumica e partive është se duhet kryerja e vetingut të gjyqtarëve, prokurorëve dhe politikanëve dhe në disa programe propozohet miratimi i një ligji të posaçëm për vetingun. Palët bien dakord edhe për sigurimin e pavarësisë buxhetore të gjyqësorit. Kështu, Koalicioni “Vlen” në programin e tij parasheh reforma ligjore me qëllim të sigurimit të pavarësisë së plotë apo të pjesshme buxhetore të gjyqësorit dhe institucioneve kundër korrupsionit.

BDI/Fronti Evropian për pjesën e burimeve të gjykatave premton:

•  Vetingu do të futet me ligj si institucion për parandalimin dhe luftën e vazhdueshme kundër korrupsionit në shoqërinë tonë, për çrrënjosjen e tij nga institucionet e shtetit.
• Rikonfirmimi i propozimit për miratimin e Ligjit për votim. Propozimi do të avancohet në bashkëpunim me ekspertë vendorë dhe ndërkombëtarë dhe në përputhje me masat e Ligjit për masat kufizuese.
• Vetingu do të përfshijë politikanë, gjyqtarë, prokurorë dhe zyrtarë në poste të larta për paqen dhe sigurinë. Paraqitja e “Vërtetimit për kryerjen e funksionit shtetëror” pas verifikimit paraprak të fakteve për mospërfshirje në korrupsion apo veprime kundër interesave shtetërore. Këto certifikata do të aplikohen në bashkëpunim me institucionet ndërkombëtare, si NATO, BE dhe SHBA.
• Vendet vakante për gjyqtarë dhe prokurorë do të plotësohen nëpërmjet zbatimit të strategjive të menaxhimit të burimeve njerëzore në gjykata dhe në Prokurori.
• Përmirësimi i kuadrit ligjor për rekrutimin, përzgjedhjen, emërimin, vlerësimin, ngritjen në detyrë, transferimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve.
• Miratimi dhe zbatimi në kohë i Ligjit për Prokuroritë Publike dhe Ligjit për Këshillin e Prokurorëve Publikë, në përputhje të plotë me legjislacionin dhe standardet e BE-së, përfshirë opinionin e Komisionit të Venecias.
• Zgjidhje ligjore për rregullimin e pagave të gjyqtarëve, prokurorëve, stafit të gjykatave dhe Prokurorisë.
• Pavarësia financiare e sistemit gjyqësor do të sigurohet për arritjen e objektivave të Strategjisë Gjyqësore (2024−2028), në përputhje me Ligjin për Buxhetin Gjyqësor.
• Përcaktimi i kritereve për ngritjen në detyrë të gjyqtarëve dhe prokurorëve publikë me qëllim të rritjes së besueshmërisë së opinionit në lidhje me gjyqësorin. • Sigurimi i kushteve për trajnim të vazhdueshëm të gjyqtarëve dhe prokurorëve, zhvillimi i standardeve efikase për menaxhimin e gjykimeve.
• Përcaktimi i detyrimit ligjor për trajnime të vazhdueshme të avokatëve, noterëve, përmbaruesve, ndërmjetësuesve që do të organizohet nga Odat në bashkëpunim me autoritete apo institucione të tjera sipas nevojës. Ndarja e fondeve dhe burimeve shtesë për PNKOK, veçanërisht për prokurorët e specializuar, ekspertët financiarë dhe analistët për forenzikë digjitale.

Koalicioni “Vlen” për pjesën e burimeve të gjykatave premton:

• Ligj për verifikimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, duke përfshirë krijimin e një organi të pavarur të krijuar posaçërisht për këtë proces, në përputhje me standardet evropiane dhe me ndihmën ndërkombëtare.
• Reforma e sistemit për përzgjedhjen, avancimin, disiplinimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve publikë, duke përfshirë edhe Prokurorin Publik të Shtetit, për të garantuar respektimin dhe promovimin e pavarësisë së gjyqësorit në të gjitha nivelet.
• Dyfishimi i fondeve publike për gjyqësorin, prokurorinë publike dhe institucionet përgjegjëse për parandalimin e korrupsionit, me prioritet të veçantë për PNKOK, BSP, EShS dhe qendra dhe departamente të tjera hetimore.
• Reformat ligjore që buxheti për drejtësinë dhe institucionet antikorrupsion të jenë plotësisht ose të paktën pjesërisht nën kontrollin e organeve të pavarura dhe autonome, jo të qeverisë.

• 

Politika ndëshkuese

Për sa i përket politikës ndëshkuese, palët përgjithësisht bien dakord se nevojiten ndryshime në Kodin Penal, shumica prej të cilave, së fundmi e votuan duke mundësuar vjetërsimin e lëndëve të korrupsionit të lartë.

“Pjesa më e madhe e masave në programe përfshijnë ndryshime në Kodin Penal, me qëllim rritjen e afatit të vjetërimit të veprave të kryera nga mbajtësi e funksioneve publike, kthimin e dispozitave të shfuqizuara të ligjit që kanë të bëjnë me shpërdorimin e pozitës zyrtare dhe në disa Programet parashikohet gjithashtu miratimi i një kodi penal krejtësisht të ri me qëllim riklasifikimin dhe ripërcaktimin më të mirë të një sërë krimesh dhe ndryshimin e politikës represive penale. Masat e tjera për të cilat palët janë përgjithësisht në të njëjtën linjë përfshijnë rritjen e shtrirjes së sanksioneve dhe masës së tyre në lidhje me konfliktin e interesit, korrupsionin, vendosjen e përgjegjësisë penale për korrupsion dhe vendosjen e ndalimit të politikanëve të korruptuar për të kryer detyrat e tyre zyrtare. Në fushën e politikës ndëshkuese përgjithësisht nuk ka qëndrime të kundërta mes koalicioneve të udhëhequra nga LSDM, VMRO-DPMNE, BDI, ndërsa Koalicioni “Vlen” nuk ka paraparë asnjë masë në këtë fushë”, thuhet në dokumentin e Institutit për Demokraci SC.

BDI/Fronti Evropian në këtë drejtim premton:

• Ndryshimin e Ligjit për Armët duke e përafruar atë me legjislacionin e BE-së për klasifikimin e armëve.
• Çdo vonesë e paarsyeshme nga burokracia dhe teknokratët do të konsiderohet si shkak për korrupsion dhe do të ndëshkohet.
• Miratimi i KP-së së re, në përputhje me legjislacionin e BE-së dhe praktikën ndërkombëtare

Politika e antikorrupsionit

Në sferën e politikave kundër korrupsionit, koalicioni Vlen planifikon miratimin e ligjit të ri për kontrollin e brendshëm financiar publik. Ndërsa koalicioni Fronti Evropian futjen e detyrimit për punonjësit e rinj në Ministrinë e Brendshme për të dorëzuar deklaratë për gjendjen e pasurisë dhe interesave të tyre më së voni brenda 30 ditëve nga dita e lidhjes së kontratës së punës, me qëllim të respektojë dispozitat e Ligjit për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit. Si dhe rritjen e kushteve të reja të përgjithshme për punësim në MPB, përkatësisht: personi të mos jetë anëtar i ndonjë partisë politike apo anëtar i organeve të ndonjë partie politike dhe të kalojë testin e integritetit.

Prejardhja e pasurisë dhe konfiskimi

BDI/Fronti Evropian dhe Koalicioni “Vlen” në programet e tyre theksojnë nevojën e rritjes së efikasitetit të masave për konfiskimin e pasurisë së fituar në mënyrë kriminale.

BDI/Fronti Evropian angazhohet për përmirësimin e balancës së provave në hetime dhe për forcimin e monitorimit dhe identifikimit të rasteve të konfiskimit të paligjshëm të pasuris.

Koalicioni Vlen fokusohet në forcimin e kompetencave dhe burimeve të Agjencisë për Menaxhimin me Pronën e Konfiskuar.

Përmirësimin e punës në sektorë të tjerë